Margur er knár þótt hann sé smár (II)

Rannsóknir á sérstöðu smáríkja hafa færst í aukana á undanförnum áratugum samhliða fjölgun þeirra í alþjóðakerfinu. Hafa Íslendingar ekki látið sitt eftir liggja í þessum efnum, en Rannsóknarsetur um smáríki við Háskóla Íslands hefur skapað sér sess sem ein aðal miðstöð smáríkjarannsókna í heiminum. Eitt af viðfangsefnum smáríkjarannsókna snýr að hagsæld þeirra, sem merkilegt nokk er frekar mikil samanborið við stærri ríki heimsins. Í þessari seinni grein af tveim um efnahagslega stöðu smáríkja, fjallar Agnar Freyr Helgason um efnahagslega sérstöðu smáríkja og hvernig hún hefur stuðlað að velgengni þeirra á undanförnum áratugum.

Auðvitað vil ég lesa greinina!

Margur er klár þótt hann sé smár (1)

Rannsóknir á sérstöðu smáríkja hafa færst í aukana á undanförnum áratugum samhliða fjölgun þeirra í alþjóðakerfinu. Hafa Íslendingar ekki látið sitt eftir liggja í þessum efnum, en Rannsóknarsetur um smáríki við Háskóla Íslands hefur skapað sér sess sem ein aðal miðstöð smáríkjarannsókna í heiminum. Eitt af viðfangsefnum smáríkjarannsókna snýr að hagsæld þeirra, sem merkilegt nokk er frekar mikil samanborið við stærri ríki heimsins. Í þessari fyrri grein af tveim um hagsæld smáríkja, fjallar Agnar Freyr Helgason um þau efnahagslegu vandamál sem smáríki standa frammi fyrir og góðan árangur þeirra þrátt fyrir þau.

 

Lesa meira um sérstöðu smáríkja á borð við Ísland ... 

Forréttindi hverra?

Umræðan um konur, karla og jafnrétti umpólaðist og snýst nú um herskáar atlögur herfemínista með kynjafræðiprengjum og strategískum jafnréttisáætlunum. Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir fjallar um viðsnúninginn í grein dagsins:  Það er mjög merkilegt að komin sé upp sú staða að internetið er fullt af “forréttindafemínistum” og hvítum, karlkyns, millistéttar, gagnkynhneigðum píslarvottum þess að hafa fæðst inn í heim þar sem þeim sé “bannað” að tjá sig vegna þess að þeir tilheyri ekki minnihlutahóp.

 Lesa meira um kúgun miðaldra, hvítra karla í jakkafötum...

Allar leiðir liggja til [Háskólatorgs]

Í grein dagsins fjallar Atli Bollason um nýja miðju Háskóla Íslands, Háskólatorg, sem hann telur að muni breyta miklu í upplifun stúdenta á skóla sínum: „Torgið sjálft er svo rými þar sem er hátt til lofts, vítt til veggja og nóg af sólarljósi, svo stúdentar geta matast, gluggað í bækur og haft það notalegt, allt í sömu mund. Á torginu er enn fremur svið þar sem til stendur að halda úti nokkurri dagskrá – tónleikum, upplestrum, o.þ.h. - svo torgið verði aðlaðandi kostur til afslöppunar milli þess sem bograð er yfir bókunum.“

 

Lesa meira um menningu háskólatorgs ... 

Kapphlaupið um Sjálfstæðisflokkinn

Eftir Alþingiskosningarnar í vor var kapphlaup um það að komast í ríkisstjórn. Kapphlaupið hófst vegna þess að sitjandi ríkisstjórn fékk naumasta mögulega meirihluta, og að Framsóknarflokkurinn var mjög laskaður eftir kosningar, aðallega vegna þess að hann fékk engan mann kjörinn í tvemur kjördæmum. Í grein dagsins segir Ásþór Sævar Ásþórsson: „Þannig snerist þetta kapphlaup um Sjálfstæðisflokkinn og, því miður, ekki um framgang félagshyggju í íslensku samfélagi. Sigurvegari kapphlaupsins, Samfylkingin, hefur auðvitað þokað stjórn landsins í átt að hugsjónum félagshyggjufólks, en það gerðist ekki vegna stjórnarmyndunarkapphlaupsins, heldur þrátt fyrir það.“

Lesa meira um hamaganginn í stjórnarráðinu og félagshyggju á kantinum ...

Neytendavakning?

Tilhneiging hefur verið meðal Íslendinga að borga uppsett verð án múðurs. Pétur Ólafsson sér blikur á lofti um að það kunni að vera að breytast: „Almenningur virðist búinn að fá sig fullsaddan af því að borga okurvexti, samráðsbensín og krónukjúklinga án þess að láta í sér heyra. Fólkið virðist hafa hafnað þeirri skoðun að hátt vöruverð sé náttúrulögmál á Íslandi.“

 

Meira um íslenskar alætur... 

Vilji til að bæta kjör lægst launaðra

Um miðjan seinasta mánuð sprakk meirihluti sjálfstæðismanna og Framsóknarflokks í borgarstjórn með látum eftir að borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokks léku oddvita sinn og borgarstjóra grátt. Í kjölfarið var myndaður nýr meirihluti félagshyggjuflokkanna. Vefritinu lék forvitni á að vita um ganga mála og stemmninguna innan meirihlutans og sló Magnús Már Guðmundsson á þráðinn til Margrétar Sverrisdóttur, forseta borgarstjórnar. Í viðtalinu segir Margrét meðal annars að flugvöllurinn skuli vera í Reykjavík og áhuga hennar á að starfa áfram að borgarmálum eftir að Ólafur F. Magnússon snýr til baka úr veikindaleyfi

 

Meira um áherslur nýs borgarstjórnarmeirihluta ... 

Stefnulausar pólitískar samgöngur

Í grein dagsins segir Guðlaugur Kr. Jörundsson að draga verði úr pólitískum ákvörðunum um samgöngur, helsta bitbeini landsbyggðar og höfuðborgar: „Landbyggðin þarf að geta komist til og frá sinni heimabyggð en höfuðborgarbúar þurfa að geta komist á milli borgarhverfa án þess að þurfa að eyða til þess drjúgum tíma dagsins eða að þurfa að óttast heilsutjón vegna mengunar.“

 

Lesa um vegi og samgöngumannvirki.... 

Réttindi okkar allra

Erla Elíasdóttir gerir tilraun til að skýra grundvallaratriði umræðunnar um kynferði, kynhneigðir og réttindi þeirra hópa. Í grein dagsins segir meðal annars: „Konur hafa einfaldlega ekki alltaf skoðast sem menn. Öfugt við það sem sumir virðast kjósa að trúa hefur baráttan aldrei snúist um réttindi kvenna fram yfir karla, ekki frekar en samkynhneigðir vilja vera teknir fram yfir gagnkynhneigða. Fólk vill einfaldlega sitja við sama borð, á þeim ofureinföldu forsendum að vera fólk.“

 

Lesa meira um mannréttindi ... 

Arne Munch-Petersen, íslenskir kommúnistar og hreinsanirnar í Sovétríkjum Stalíns

Íslendingar kommúnistar voru í góðum samskiptum við Moskvu og Komintern í upphafi tuttugustu aldarinnar. Í grein dagsins tengir Magnús Már Guðmundsson hreinsanir Stalíns við Ísland: Stalín grunaði allt og alla um græsku. Á þeim tímapunkti hófust hinar svokölluðu hreinsanir og Moskvuréttarhöldin. Á tímabilinu voru fjölmargir drepnir eða sendir í Gúlagið og áttu fæstir afturkvæmt þaðan.

 

 

Lesa meira um íslenska komma og hreinsanir Stalíns... 

Mamma segir: Ghettó-Lúxusinn er 2 much 4 U

Eftir mörg ár af séríslenskum vellystingum og lúxus, dýrustu jólin og flesta Range Roverana segir mamma stopp. Bryndís Björgvinsdóttir fjallar í grein dagsins um ghetto-lúxus og dekraða þjóð: „Mamma mín, Davíð Oddsson, sem þrátt fyrir völd, góð sambönd og nokkurn auð gleymir því aldrei þegar hún var bara lítil stelpa á Selfossi, hefur nú lýst því yfir að alþýðan lifi við svo mikinn ghettó-lúxus að henni liggi við oföndun og gæti kafnað.“

 

Meira um ghetto-lúxus mömmu... 

Kapphlaupið um starfskraftinn

Gífurleg þensla í þjóðfélaginu hefur skapað fjölmörg störf í allflestum atvinnugreinum og svo virðist sem endalaust vanti fólk í vinnu. Halldóra Þórsdóttir fjallar í grein dagsins um samkeppnishæfni ríkisins á tímum manneklu: Það er engin ástæða fyrir því að íslenska ríkið geti ekki verið fullkomlega samkeppnishæfur vinnuveitandi. Vinnuveitandi sem getur, rétt eins og bankarnir og tölvufyrirtækin, leitað fanga meðal sérfræðinga hvaðanæva úr heiminum, finnist þeir ekki á Íslandi.

  

Lesa meira um atvinnu og ríkið... 

Innihald ofar útliti

Útlitsdýrkun og staðalímyndir um fullkominnn líkama eiga sér langa sögu. Kamilla fletti í gegnum húsmóðurblöð ömmu sinnar og kannaðist vel við ýmsar hugmyndir: „Á meðan ég fletti í gegnum blöðin og hugsaði stolt til þess sem konur hefðu áorkað í kvenréttindabaráttunni á síðastliðnum 47 árum rakst ég á grein um svokallaðar skapnaðar aðgerðir, það er að segja lýtaaðgerðir. Þessi grein hygldi slíkum aðgerðum óspart og þeim konum sem skrifuðu greinina þótti bersýnilega lýtaaðgerðir vera það merkasta í læknavísindunum hingað til.“

 

Lesa meira um skapnaðaraðgerðir og annan óskapnað... 

Margskattað barn síns tíma

Ótal gjöld eru lögð á tónlist og segir Arnar Burgess í grein dagsins að endurskoða þurfi höfundarréttarlög: „Útvarpsstöðvar þurfa að greiða háar fjárhæðir til samtakanna til þess að fá rekstrarleyfi og gera það (býst ég við) sómasamlega. Að vinnustaðir þurfi einnig að greiða fyrir að útvarpa því sem útvarpið er að útvarpa þykir mér of mikið af hinu góða.“

 

Lesa meira um STEF-gjöld... 

Ímynd Íslands

Allir Íslendingar hafa líklega þurft að svara skrítnum spurningum um snjóhús, Björk og hvali þegar þeir fara utan. Eva María Hilmarsdóttir gerði óformlega könnun á því í París hver helstu viðbrögð manna eru: „Mín tilfinning er sú að í dag sé fólk örlítið betur upplýst. Ég þori ekki að fara með það hverju nákvæmlega það er að þakka, nýjum kennslubókum í skólum, heimsfrægum íslenskum hljómsveitum eða almennri markaðssetningu. Ég er í það minnsta hætt að fá spurningar um snjóhús, lendi oft í umræðum um íslenska tónlist og kvikmyndir og fæ oft flóknar spurningar sem ég á oftar en ekki í mestu vandræðum með að svara.“

 Lesa meira um ímynd Íslands....

Af-afhelgunin, trúin á uppleið?

Í helgarumfjöllun Vefritsins er að þessu sinni fjallað um stöðu trúmála í heiminum í dag.   Grétar Halldór Gunnarsson tekur púlsinn á því hvort trúin sé í raun á útleið eða þá einfaldlega á uppleið. Í umfjölluninni segir m.a: En hver er staðan í dag í raun?  Er trú á útleið eins og var nefnt hér í upphafi?  Upp úr miðri síðustu öld töldu flestir trúarlífsfélagsfræðingar svo vera.  Þeir álitu að væðing afhelgaðra (e.secular) viðhorfa væri óhjákvæmileg. Allur heimurinn hlyti á endanum að fylgja með í þá þróun sem hófst með upplýsingarstefnunni og módernismanum. En í dag hafa nær allir skipt um skoðun….

Lesa meira.............

Lifi lýðræðið

Lýðræði er ef til vill ofmetið fyrirbæri, þótt ágætt sé. Magnús Þorlákur Lúðvíksson veltir fyrir sér tengslum frambjóðenda í nokkrum lýðræðisríkjum nú um stundir: „Skoðun á Bandaríkjunum verður svo enn forvitnilegri þegar haft er í huga að núverandi forseti Bandaríkjanna, George W. Bush, er elsti sonur George H. W. Bush sem var forseti frá 1989 til 1993. Nái Hillary kjöri er því allt útlit fyrir að eftirnöfn forseta Bandaríkjanna frá 1989 til 2012 (jafnvel 2016 og hver veit hvað Jeb Bush gerir…), verði einungis tvö, Bush og Clinton.”

 

Lesa meira um fyrirbærið lýðræði... 

Blaðaútgáfa í skugga skoðanasýki

Senn lítur fyrsta tölublað nýs Stúdentablaðs dagsins ljós. Blaðið er á sínu 83. aldursári og hefur í gegnum tíðina verið skemmtileg viðbót við blaðaflóruna hérlendis og kynt undir mörgum ritdeilunum. Atli Bollason, nýr ritstjóri blaðsins, gefur út sitt fyrsta tölublað í dag: Krafan virðist vera þessi: Allir verða að hafa rétt á sinni skoðun óháð því hvaða rök liggja fyrir í málinu. Á sama tíma er hins vegar gerð ófrávíkjanleg krafa um pólitíska rétthugsun svo úr verður ólíkindalegur blendingur, skrípamynd af hugsun sem er föst í kröppum dansi milli algjörs frelsis og þess að segja ekki eitthvað óviðurkvæmilegt.

 

Lesa meira um málgagn stúdenta.... 

Afskiptasemi og leiðindi

Til eru þeir sem líta á náungakærleik og samábyrgð sem eintóm afskipti og leiðindi. Stefán Bogi Sveinsson fjallar í grein dagsins um ólíkar meiningar í þessum efnum og skýrir val sitt: „Mér sýnist valkostirnir í raun vera tveir. Annars vegar get ég samþykkt röksemdir kollega míns um að vandamál samfélagsins verði aldrei leyst. Best sé að láta einstaklingana í friði, því að þannig náist best niðurstaða í flestum málum. Það sem út af ber verði að skrifast sem fórnarkostnaður. Vandamálið er það að ég er ekki alinn upp á þennan hátt.”

 

Lesa meira um drepleiðilega afskiptasemi... 

Einn vitnisburður - það sem allt veltur á

Í þónokkur ár hefur umræða spunnist upp um vitnisburði barna sem verða fyrir kynferðisofbeldi og það hvernig staðið er að skýrslutökum af þeim. Þessar skýrslur skipta öllu máli enda oft eina sönnunargagnið í slíkum afbrotamálum. Valgerður B. Eggertsdóttir fjallar í grein dagsins um það hvert vandamálið er og nefnir til sögunnar lausnir við því. Í greininni segir m.a: “Það er auðvitað afar óheppilegt að ekki gæti lágmarks samræmis í framkvæmd héraðsdómstóla landsins í jafn mikilvægum málaflokki og þessum. Þannig standa og falla dómsmálin oft með þessum eina vitnisburði. Ég tel afar mikilvægt að stjórnvöld taki af skarið og ákveði með hvaða hætti skýrslutökur skuli fara fram.”

 

Lesa meira um framkvæmd skýrslutökum í kynferðisafbrotamálum...